Destekleyen Kurum |
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Teknogirişim Desteği |
Dönem ve Süresi |
05.04.2013 - 04.04.2014 |
Bütçesi |
100.000 TL |
Proje Ekibi |
Prof.Dr. Gençağa Pürçek
Arş.Gör. Onur Saray
Arş.Gör. Harun Yanar
|
Çıktılar |
Dönel ve lineer hareketli sürtünme-aşınma test sistemi |
Pek çok mühendislik uygulamalarında çalışan parçalar/elemanlar arasında her zaman izafi hareketler söz konusu olup, bu hareketlerin sonucunda bu elemanlarda sürtünme ve buna bağlı olarak aşınma ve enerji kaybı meydana gelmektedir. Bu durum, mevcut sistemlerin kısa sürelerde kullanılamaz hale gelmesine neden olmakta ve bu sistemlerin yenilenme ve/veya tamir edilme gereğini ortaya çıkarmaktadır. Bu durum ise hem zaman kaybına hem de maliyet artışlarına neden olmaktadır. Özellikle tamir ve/veya değişikliğin kısa sürelerde mümkün olmadığı uygulamalarda (havacılık, uzay vb. uygulamalar) yeni tür sürtünme ve aşınma malzemelerinin geliştirilmesi ve bunların performanslarının kullanım öncesi test edilmesi son derece önemlidir. Yapılan incelemeler, sürtünme ve aşınma sonucu meydana gelen malzeme hasarları ile zaman ve enerji kayıplarının çok yüksek maliyetleri de beraberinde getirdiğini göstermektedir. Bu nedenle, bu problemlerin doğru bir şekilde belirlenmesi ve önlemlerinin alınabilmesi için yeni bir bilim dalı olan triboloji ortaya çıkmıştır. Triboloji birbirine göre izafi harekette bulunan malzeme veya parçalar arasındaki etkileşimi inceleyen bir bilim dalıdır. Bu anlamda tribolojik çalışmalar, hem araştırma-geliştirme (üniversite ve çeşitli araştırma enstitüleri) hem de kalite kontrol ve ürün geliştirme (endüstriyel Ar-Ge birimleri) kapsamında yürütülmektedir. Bu çalışmalar sayesinde, gerçek uygulama alanında karşılaşılabilecek problemler laboratuar ölçekli testlerle önceden belirlenmeye ve uygulama öncesi tedbirlerin alınmasına çalışılmaktadır. Bu çalışmalarda birbirlerine göre izafi harekette bulunan malzeme ve/veya parçalar arasındaki sürtünme, aşınma, yağlama ve bunlara bağlı olarak ortaya çıkan olaylar incelenmektedir. Bu kapsamda yürütülen laboratuar ölçekli çalışmalarda tribometre adı verilen değişik standartlarda ve türde sürtünme-aşınma deney sistemleri kullanılmaktadır. Özellikle sanayileşmenin hızlandığı son 50 yıl içerisinde bu konuda çok sayıda çalışma yapılmış ve gelişmiş ülkelerde tribometre tasarımı ve üretimi alanında faaliyet gösteren firmaların sayıları da artmıştır. Yurt dışı kaynaklı bu firmalar bütün dünyaya, geliştirmiş ve patent haklarını almış oldukları sistemlerini pazarlamaktadırlar. Pek çoğu birbirine benzeyen bu test sistemlerinin akademik bakış açısıyla geliştirilmesi ve üniversal hale getirilmesi konusunda son yıllarda çalışmaların hızlanmış olduğu da dikkati çekmektedir. Çünkü gelişen teknolojik seviye ve farklı mühendislik uygulama alanlarının ortaya çıkması, özellikle tribolojik çalışmaların hızlanmasına ve bunun için test sistemlerine olan ihtiyacın da artmasına neden olmuştur. 
Olaya Türkiye ölçeğinden bakıldığında, henüz sadece tribolojik test sistemleri üzerinde uzmanlaşmış veya uzmanlaşmaya çalışan bir firmanın olmadığı görülmektedir. Hatta Türkiye’ye yakın ülkelerde de bu türden sistemleri imal edip satan firmalar mevcut değildir. Türkiye’de bu alanda çalışan akademisyenler ve endüstriyel Ar-Ge kuruluşları, ihtiyacı olan tribolojik test sistemlerini yüksek meblağlar ödeyerek yurtdışından temin etmektedirler. Çoğu zaman yedek parça, kurulum ve servis hizmetlerinden yoksun olarak alınan bu sistemler işlevlerini kısa bir süre sonra yerine getirememekte ve atıl duruma düşebilmektedir. Ayrıca mevcut sistemler incelendiğinde, pek çok yetersizliklerin ve/veya tasarım eksikliklerinin bulunduğu da dikkati çekmektedir. Kısaca, mevcut sistemler çok sınırlı ve spesifik deneyler için geliştirilmiş olup, sürekli yeniliğe ve iyileştirmeye ihtiyaç duymaktadırlar. Ayrıca, son yıllarda Türkiye’de Ar-Ge’ye ayrılan payın artması hem üniversitelerin hem de sanayi kuruluşlarının Ar-Ge tabanlı çalışmalara daha fazla zaman ayırmalarına ve bu alana önemli yatırımlar yapmalarına neden olmuştur. Tribolojik test cihazlarına olan talep de bu doğrultuda her geçen gün artmaktadır. Bu nedenle, önerilen proje ile bu alanda faaliyet göstermeye başlayacak Ar-Ge tabanlı çalışan ve akademik bakış açısına sahip yeni bir firmanın oluşturulması sağlanmıştır. Bu kapsamda proje çıktısı olacak çok amaçlı ve modüler, hassas ve güvenilir ölçüm yapabilen bir sürtünme ve aşınma test sistemi geliştirilip bunun prototipi üretilmiştir. Öte yandan, tasarlanacak sistemin uluslar arası standartlara uygun testler yapabilmesi için yeni bir yazılım ve elektronik donanım da geliştirilmiştir. Tamamen özgün olacak olan bu yazılım sayesinde, sistemin kontrolü ve test sonuçlarının depolanması, işlenmesi ve raporlanması sağlanmıştır. Önerilen proje ile geliştirilecek olan sistemin bu alanda yapılacak çalışmaların başlangıcını oluşturması ve sonuçta firmalaşma sürecinin ardından diğer bütün tribolojik amaçlı test sistemlerinin talepler doğrultusunda üretim konseptine alınması hedeflenmiştir. Dolayısıyla, Türkiye’de ilk defa sadece tribolojik test sistemleri alanında faaliyet gösterecek ve bu alanda uzmanlaşmayı hedefleyen bir firmanın ortaya çıkması sağlanmıştır.
|